Kto był choć raz użądlony przez pszczołę, ręka w górę! Wszyscy znamy ten ból i pieczenie. Ich sprawcą jest naturalny jad pszczeli. W tej postaci kojarzy się nam zdecydowanie nieprzyjemnie, ale w medycynie i kosmetyce ma wiele zastosowań o pozytywnym wpływie na organizm i skórę człowieka.
Wśród opinii na jego temat pojawia się jednak wiele skrajnych poglądów. Jaka jest prawda? Jak organizm człowieka wpływa na kosmetyki, gdy występuje alergia na jad pszczeli? Na co pomaga? Odpowiadają eksperci Apigen Royal.
Kilka słów o naturalnym jadzie pszczelim
Jad (apikotoksyna) wytwarzany jest przez specjalne gruczoły znajdujące się na odwłokach pszczół robotnic oraz królowej. Wydostaje się z nich przez żądło. Jest bezbarwną cieczą o ostrym, kwaśnym smaku i słodkawym zapachu, która przy kontakcie z powietrzem szybko staje się sucha i twarda. W jego składzie znajdują się między innymi wolne aminokwasy (np. cystyna, lizyna, arginina, alanina czy metionina), kwasy nukleinowe, tłuszcze i substancje sterydopodobne, olejki lotne, fosfolipidy, witamina A, sole nieorganiczne (miedzi i magnezu) oraz białka.
Gdy jad pszczoły dostanie się poprzez użądlenie do organizmu człowieka, widocznym efektem jest zaczerwienienie w miejscu pozostawienia przez pszczołę żądła oraz opuchlizna. Tymczasem wewnątrz naszego ciała podrażniony zostaje system nerwowy, ciśnienie krwi się obniża, a kolagen i elastyna… Ale nie uprzedzajmy faktów! Popatrzmy na mity na temat jadu pszczoły i poznajmy go lepiej.
Jad pszczeli to trucizna
Jad pszczeli jest głównym elementem system obronnego pszczół. Ma unieszkodliwić zagrożenie, którym nierzadko okazuje się również człowiek. Z perspektywy nauki stanowi połączenie toksycznych peptydów i białek, dlatego też po użądleniu pojawiają się nieprzyjemne objawy. Warto jednak zaznaczyć, że w małych dawkach nie stanowi zagrożenia dla życia człowieka. Wyjątkiem są osoby uczulone, które powinny podchodzić ostrożnie do zabiegów i kosmetyków na bazie jadu pszczelego, ale o tym później…
W kosmetykach pojawia się bezpieczna ilość toksycznych składników, które u zdrowej osoby wywołują delikatne mrowienie. Nasz mózg uruchamia wtedy swoje systemy obronne, co prowadzi do pobudzenia działań naprawczych. Dlatego też aplikowanie odgrywa ogromną rolę między innymi w hamowaniu oznak starzenia. Naturalny jad pszczeli jest toksyczny, ale w niewielkich ilościach nie stanowi zagrożenia dla życia człowieka. Szczególną ostrożność muszą zachować jednak osoby, u których pojawia się reakcja alergiczna po użądleniu.
Pszczoły umierają podczas pozyskiwania jadu pszczelego?
Wszyscy wiemy, że pszczoła może użądlić nas tylko raz. Jej żądło ma haczyki, po wbiciu, zaczepiają się o tkanki miękkie skóry. Dlatego owad nie jest w stanie łatwo i bezpiecznie go wyjąć. W efekcie wyrywa sobie żądło, co prowadzi do śmierci.
Ale… jad pszczeli do celów medycznych i kosmetycznych jest pozyskiwany zupełnie inaczej i w sposób bezpieczny dla pszczół. Uff. Ulga? To teraz szczegóły.
Współczesne metody ekstrakcji jadu polegają na przekazywaniu starannie obliczonych wartości prądu elektrycznego przez ramę siatki umieszczonej w komorze ula. Taka stymulacja sprawia, że pszczoły uwalniają zawartość worka z jadem, który spływa po szklanej płycie, a następnie jest zbierany, oczyszczany i przechowywany w postaci białego proszku. Nie tracą więc żądła, a tym samym nie giną. Metoda ta nie szkodzi pszczołom, choć pozostawia je w stanie pobudzenia na kilka godzin.
Alergia na jad pszczeli, czyli też na kosmetyki
Wywołuje reakcje alergiczną – to prawda, jest to poniekąd jego funkcja – ale u niewielkiej części populacji, około 2%.
Jak wspomnieliśmy, jad jest bowiem podstawową bronią pszczół – matek i robotnic – przed zagrożeniami. Naturalne więc, że jest trucizną. Warto jednak pamiętać, że jak w większości przypadków może być także lekiem, ale do tego wrócimy.
Jad pszczoły składa się z kilkunastu różnych związków chemicznych, między innymi białka nieenzymatyczne (sekapina), peptydy (melityna, apamina), enzymy (fosfolipaza A2, hialuronidaza) i aminy (histamina, dopamina). Ten biochemiczny koktajl ma bronić ula i robi to skutecznie.
Ze względu na oczywistą różnicę wielkości między pszczołą a człowiekiem pojedyncze użądlenie nie jest dla nas szkodliwe – choć, oczywiście, bolesne i nieprzyjemne. Niebezpiecznie się robi, gdy zaatakuje nas cały zirytowany pszczeli rój albo gdy właśnie jesteśmy w tej grupce pechowców, u których występuje alergia na jad pszczeli. Właściwości składników apitoksyny są coraz częściej wykorzystywane w kosmetykach. Należy więc zachować ostrożność i bezwzględnie najpierw przeprowadzić próbę uczuleniową na zakrytym fragmencie skóry.
Co dalej? Może okazać się, że mamy alergię na jad pszczeli. Jeśli występuje pokrzywka, świąd, czujemy się ogólnie źle – nie stosujmy danego produktu. Trudno, nie jest dla nas. W przypadku korzystania z dobrodziejstw jadu w gabinecie kosmetycznym warto zaś porozmawiać ze specjalistą i upewnić się, że zabieg nie ma dodatkowych przeciwwskazań.
Naturalny jad pszczeli, czyli bezpieczny
Panikować jednak nie warto. Nie warto też przesadzać w drugą stronę i stosować jadu pszczelego bezrefleksyjnie i bez kontroli fachowca. Nie można również wierzyć we wszystko, co mówią celebrytki.
Informujemy więc: mimo że apiterapia jest znana od tysiącleci, nie poddawajcie są takim kuracjom bez odpowiedniego nadzoru specjalistów. To, że ktoś znosi dobrze pojedyncze użądlenie, nie gwarantuje, że równie bezpieczne będzie przyjęcie wielokrotnie większej dawki. Zachowajmy rozsądek – i zdrowie.
Jad pszczoły zawiera apitoksynę, której nie podaje się małym dzieciom, a także w chorobach psychicznych, schorzeniach nerek z krwiomoczem, wątroby i trzustki oraz w chorobach krwi i w gruźlicy.
Jad pszczeli ma właściwości jak botoks
Nie do końca, ale blisko. Czym różni się botoks i naturalny jad pszczeli? Na co pomaga apitoksyna? Mechanizm działania obu tych substancji jest bardzo podobny. Blokuje skurcze mięśni, odpowiedzialne za mechaniczne starzenie się skóry, jednak nie robi tego permanentnie.
Ponadto kiedy jad pszczoły znajdzie się na skórze, organizm otrzymuje sygnał o stanie zapalnym i reaguje rozszerzeniem naczyń krwionośnych, by dotlenić i odżywić zaatakowany obszar. Daje to korzystny dla wyglądu efekt rozjaśnienia skóry oraz zwiększenia jej napięcia, W rezultacie jad redukuje zmarszczki i zapobiega powstawaniu nowych (mięśnie się nie kurczą), ujędrnia skórę i poprawia owal twarzy.
Wciąż trwają badania nad wyjaśnieniem dokładnego mechanizmu jego działania, co może budzić nieufność – i to jest przewaga botoksu nad jadem pszczelim. Właściwości apitoksyny pomagają jednak w walce z trądzikiem oraz redukcji przebarwień. Zatem dwa punkty przewagi dla naturalnego jadu pszczelego!
Jad pszczoły wyleczy nawet HIV
Byłoby piękne, ale na razie trzeba zachować umiar w euforii. Prawdą jest, że amerykańscy naukowcy z Washington University School of Medicine w St. Louis wykazali, że zawarte w jadzie pszczoły toksyny skutecznie zwalczają wirusa HIV, jednocześnie nie czyniąc szkody zdrowym komórkom.
Sprawczynią tego cudu ma być melityna, która jako jego składnik działa drażniąco na miejsce użądlenia i zwiększa przepuszczalność naczyń krwionośnych. To jednak nie wszystko, co potrafi ta substancja toksyczna jadu pszczelego. Na co pomaga? Może również zniszczyć otoczkę wirusa HIV i to bez szkody dla otaczających go innych komórek! Wirus nie ma nawet szans się na nią uodpornić.
Pięknie, prawda? Jest tylko kilka “ale”. Po pierwsze, melityna jest jednak toksyną i jako taka – szkodzi naszemu organizmowi. Trzeba by ją traktować ściśle zadaniowo i szybko oczyszczać z niej organizm. Po drugie – i ważniejsze – od takich odkryć do realnych i skutecznych leków/terapii droga daleka. Mimo to warto mieć nadzieję.
Jad pszczeli pomaga w przypadku problemów zdrowotnych
Można natomiast cieszyć się tym, że naturalny jad pszczeli z pewnością pomaga przy wielu problemach z układem kostnym i ruchowym – reumatyzmie, artretyzmie, a także stłuczeniach, skręceniach i zapaleniach stawów. Jego przeciwzapalne działanie czyni go skutecznym również przy rwie kulszowej, zapaleniu korzonków, nerwobólach, łuszczycy oraz egzemie.
Poza tym pomaga nie tylko narządom ruchu. Kiedy jeszcze warto stosować jad pszczeli? Właściwości apitoksyny mają również dobroczynne działanie przy astmie oskrzelowej, nadciśnieniu czy powracających migrenach. Jest to możliwe dzięki dwóm etapom reakcji organizmu na toksyny. Po pierwsze, rozszerza naczynia krwionośne, co ułatwia krążenie krwi. Po drugie zaś, stymuluje produkcję kortyzolu, który aktywuje zwalczanie stanów zapalnych w organizmie.
Na koniec zostawiliśmy to, co dla nas najważniejsze – działanie dla skóry. Kosmetyki zawierające naturalny jad pszczeli pomagają w utrzymaniu równomiernego kolorytu i poprawiają elastyczność. Jad również ujędrnia skórę oraz wygładza drobne linie i zmarszczki. Usuwa więc niedoskonałości skóry oraz korzystnie wpływa na poziom jej nawilżenia (tak, to też efekt stymulacji przepływu krwi).
Poza tym apitoksyna pobudza produkcję kolagenu i elastyny, ponieważ informuje nasz organizm, że został uszkodzony i trzeba temu przeciwdziałać. W efekcie następuje zwiększona produkcja tych dwóch składników: kolagen wzmacnia tkanki ciała, a elastyna pomaga skórze pozostać napiętą i odpowiada za jej sprężystość. Zwiększenie produkcji kolagenu umożliwia też walkę z bliznami oraz śladami po trądziku. Skóra szybciej się regeneruje dzięki działaniu jadu pszczelego.
Dowiedz się więcej na temat właściwości jadu pszczelego w kosmetykach:
Plus to, o czym już pisaliśmy wyżej – zmniejsza napięcie mięśniowe, a to podstawa sukcesu botuliny, powszechnie stosowanej do walki ze zmarszczkami. To wszystko jest, oczywiście, mniej spektakularne niż wygrana z HIV, ale na co dzień bardzo przydatne.
